Tłumacz tekstów naukowych sam zwykle wywodzi się z kręgów akademickich i posiada tytuł magistra, lekarza lub doktora po ukończeniu studiów na kierunku ścisłym lub humanistycznym.
Dziedziny tłumaczeń tekstów naukowych
Przykładowymi dziedzinami tłumaczeń w zakresie nauk ścisłych są: chemia, biologia, fizyka, farmacja czy medycyna, natomiast w zakresie nauk humanistycznych to np. socjologia, psychologia, historia sztuki, kulturoznawstwo czy religioznawstwo. Aby móc rzetelnie wykonywać swoją pracę, fachowy tłumacz tekstów naukowych powinien posiadać mocne podstawy merytoryczne (zarówno teoretyczne jak i praktyczne) oraz lingwistyczne w dziedzinie wiedzy, w której dokonuje przekładu. Na rodzimym rynku translatorskim tłumaczenia naukowe, np. w biurze tłumaczeń specjalistycznych Best Text, zwykle wykonywane są z języka polskiego na język angielski z racji tego, że angielski jest uniwersalnym językiem nauki.
Rodzaje tłumaczeń naukowych
Naukowcy zlecający przekłady albo sami nie znają w wystarczającym stopniu gramatyki języka angielskiego, albo nie mają wystarczającej ilości czasu bądź ochoty na wykonanie tłumaczeń tekstów akademickich. Istnieje pewna bariera językowa, której pokonanie pochłonie znacznie mniej energii profesjonalnemu tłumaczowi tekstów naukowych i technicznych niż naukowcowi, który – bądź co bądź – stale pochłonięty jest pracą naukowo-dydaktyczną w laboratorium, w terenie, w sali ćwiczeń czy w sali wykładowej. Tłumaczenia naukowe dzielą się na kilkanaście typów. Mogą to być przekłady ustne (rzadziej) lub pisemne (częściej), w tym są to:
- tłumaczenie artykułu naukowego,
- tłumaczenie patentu (np. celem objęcia ochroną patentową wynalazku z chemii, optyki bądź mechaniki poza granicami naszego kraju),
- tłumaczenie abstraktu (streszczenia, wstępu do pracy naukowej),
- symultaniczne tłumaczenie ustne konferencji naukowej,
- tłumaczenie innej publikacji naukowej, np. monografii (obszernej pracy na wąski temat w formie rozprawy naukowej),
- tłumaczenie opisu przypadku (krótka forma tłumaczenia medycznego),
- tłumaczenie prezentacji Power Point celem prezentacji wyników badań naukowych na konferencji bądź w ramach warsztatów czy szkoleń,
- tłumaczenie plakatu (poster) na kongres,
- tłumaczenie manuskryptu celem publikacji odkrywczych i oryginalnych wyników prac grupy badawczej (praca eksperymentalna) lub celem opisu stanu wiedzy w danej dziedzinie (praca przeglądowa, czysto teoretyczna, skłaniająca do refleksji nad tym, co już zostało zbadane oraz w jakim kierunku można spróbować poszerzać stan wiedzy poprzez zaplanowanie dalszych prac doświadczalnych),
- tłumaczenie książki naukowej bądź popularnonaukowej,
- tłumaczenie pracy licencjackiej,
- tłumaczenie pracy magisterskiej,
- tłumaczenie rozprawy doktorskiej,
- tłumaczenie autoreferatu, tzn. opisu dorobku swojej dotychczasowej pracy naukowo-dydaktycznej w celu uzyskania habilitacji bądź otrzymania tytułu profesora belwederskiego,
- tłumaczenie skryptu akademickiego na język angielski (np. dla zagranicznych studentów weterynarii, rolnictwa, biotechnologii etc.),
- tłumaczenie CV naukowca (życiorysu),
- tłumaczenie programu nauczania studiów wyższych, tj. listy przedmiotów nauczania z podziałem na poszczególne semestry oraz czasem także szczegółowej tematyki kursów w ramach programu studiów (np. tłumaczenie przysięgłe suplementu do dyplomu ukończenia studiów wyższych celem jego nostryfikacji za granicą),
- tłumaczenie referatu (celem wygłoszenia przemówienia dla anglojęzycznego audytorium).
Korekta tekstu przez native speakera języka angielskiego
Z tłumaczeniem prac naukowych przeznaczonych do publikacji masowej nierozerwalnie wiąże się korekta native speakera języka angielskiego. Aby manuskrypt o treści naukowej został przyjęty do publikacji przez wydawcę po ocenie trójcy recenzentów, powinien on najpierw spełniać szereg kryteriów, wymienionych w wytycznych dla autorów, w tym powinien zostać sprawdzony i skorygowany pod kątem przejrzystości myśli oraz poprawności leksykalnej, gramatycznej i interpunkcyjnej przez natywnego użytkownika języka angielskiego, np. Brytyjczyka, Amerykanina bądź Kanadyjczyka. Żaden Polak, nawet najlepiej wykształcony, np. wyróżniający się absolwent studiów filologicznych czy nienatywny wykładowca akademicki, nie zastąpi native speakera.
Zastosowanie sztucznej inteligencji (AI) w korekcie tekstu
W zakresie korekty tekstu w języku angielskim istnieją już programy, które wstępnie są w stanie wygładzić tekst napisany w języku angielskim przez człowieka, np. naukowca, automatycznie poprawiając w nim błędy gramatyczne i interpunkcyjne. Jednym z nich jest program „Grammarly”. Następnie tekst trafia do finalnej korekty native speakera, który dokonuje pogłębionej poprawy treści.