Każdy użytkownik frezarki CNC widział kiedyś frez palcowy – ot, zwykły walec wykonany zwykle z węglika spiekanego, z naciętymi ostrzami i rowkami wiórowymi, których zadaniem jest usuwanie materiału. Jest to jednak znacznie więcej, niż widać na pierwszy rzut oka – frez palcowy posiada swoje charakterystyczne cechy zależne od jego kształtu i o tych charakterystycznych cechach kształtowych, chciałbym dzisiaj opowiedzieć na przykładzie holenderskiego producenta VanHoorn.
Podstawowy frez palcowy do frezarki cnc to w przekroju walec – nie posiada żadnego promienia lub fazy pomiędzy powierzchnią walcową a czołową oraz posiada gładkie spiralne ostrza skrawające. VanHoorn AS2/AS3 to typowy frez palcowy dwu i trzyostrzowy, niepokrywany, który ma właśnie taki kształt, co czyni go frezem mocno uniwersalnym przeznaczonym do obróbki aluminium, metali kolorowych, tworzyw oraz innych materiałów nieżelaznych i skorzystać z niego mogą wszystkie frezarki cnc.
Frez palcowy może również posiadać fazę na połączeniu powierzchni walcowej i czołowej – frezarki cnc korzystają z takich narzędzi do obróbki materiałów trudniejszych od aluminium, w tym nawet zwykłej stali, gdyż krawędź zupełnie „na ostro” w tych materiałach bardzo szybko mogłaby się wykruszyć, a nawet minimalna faza pozwala na zwiększenie wytrzymałości, jak też na uniknięcie karbu na frezowanych elementach. Modele VanHoorn RS3/RS4 świetnie sprawdzają się zarówno w obróbkach zgrubnych jak też wykończeniowych, co sprawia, że powinny być pierwszym wyborem do uniwersalnego uzbrojenia frezarki CNC.
Jeżeli powierzchnię walcową z powierzchnią czołową narzędzia połączymy promieniem, to uzyskamy frez palcowy torusowy – występowanie zaokrąglenia na końcu krawędzi skrawającej jeszcze silniej zwiększa wytrzymałość freza, jak też sprawia, że frezarki cnc mogą użyć go do tzw. wierszowania czyli wykonywania powierzchni swobodnych, traktując zaokrąglenie podobnie jak frez kulowy. Frez palcowy torusowy VanHoorn STR4 łączy wspomniany wyżej promień wraz z przedłużoną krawędzią skrawającą, dzięki czemu często wykorzystywany jest np. przy obróbce form wtryskowych przed ulepszaniem cieplnym.
Do wykonania obróbek typowo zgrubnych możemy wykorzystać też frez palcowy VanHoorn RSR4 lub RR – posiadają one fazę, podobnie jak frezy RS, ale krawędź walcowa narzędzia jest dodatkowo ząbkowana, co sprawia, że frezarki CNC zamiast długich wiórów, produkują wióry poszatkowane, które znacznie łatwiej odprowadza się ze strefy obróbki oraz samej obrabiarki. Ukryty zysk ze stosowania takiego narzędzia, to też zmniejszone zużycie chłodziwa oraz zmniejszenie objętości wiórów w wyrzutniku, co przynosi zauważalne korzyści długofalowe.
Jako przeciwieństwo powyższych, frezarki CNC mogą używać też narzędzi typowo wykończeniowych – frez palcowy VanHoorn MS posiada zwiększoną ilość krawędzi skrawających (zwykle 6 zamiast 3/4, w porywach nawet do 8), co nie pozwala na duże szerokości skrawania, ale umożliwia zwiększenie posuwu minutowego, przy zachowaniu niskiego posuwu „na ząb”, dzięki czemu powierzchnie wykonywane częścią walcową narzędzia, mogą posiadać lepszą chropowatość uzyskiwaną w dobrym czasie obróbki.